Còn Vương?

 

Bóng ai trong gió sương
Đơn độc bước bên đường
Khắc khoải sầu cô quạnh
Tim lòng đầy ắp thương?

Trăng nghe chăng tiếng gọi
Vang vọng giữa đêm trường
Nhung nhớ xưa còn mãi...
Hay cạn tình vấn vương?

Kim Oanh
12.10.24

Tiếng Việt Thời Nay - GS. Nguyễn Tuấn

 

Hôm nay, tôi nhận được một email của một người Sài Gòn mở đầu bằng chữ “Kính gởi …” (thay vì ‘kính gửi’). Mát dạ ghê nơi! Và, làm tôi có cảm hứng thổ lộ vài tâm tình về tiếng Việt ngày nay.

Tôi là người lớn lên với tiếng Việt thời trước 1975, tức là tiếng Việt trong Tự Lực Văn Đoàn của những Khái Hưng, Nhất Linh, Thạch Lam..v..v... Đó cũng là tiếng Việt của các tiền bối như Hoàng Xuân Hãn, Phạm Quỳnh, và sau này là Mai Thảo và nhóm tạp chí Bách Khoa lừng danh một thời. Đó cũng chính là tiếng Việt thời 1945 và sau này được gìn giữ ở trong Nam.

Thời đó, chúng tôi nói và viết tiếng Việt theo thứ tự tự nhiên. Chẳng hạn như chúng tôi được dạy là 'hôi thúi' (hay 'hôi thối') vì một vật thể khi bị chết đi, nó đi từ 'hôi' mới đến 'thúi.' Chúng tôi nói 'khai triển' (khai trương rồi mới phát triển). Các thầy dạy cho biết đó là cách nói của người Việt được coi là thuận với thiên nhiên.

Do đó, ngày xưa, tiếng Việt chúng ta được cấu trúc theo công thức tự nhiên đó. Có thể tìm thấy những chữ thường ngày như: bảo đảm, đơn giản, thành hình, khai triển, ít nhiều..v..v...

Thế nhưng sau 1975, những chữ đó đột nhiên bị đảo lộn thành: đảm bảo, giản đơn, hình thành, triển khai, nhiều ít..v..v... Những chữ này có cùng nghĩa như những chữ trên, nhưng nó chỉ đảo ngược cách nói hay viết.

Tại sao có sự đảo ngược này?

Câu trả lời đơn giản là do Tàu hoá. Thật vậy, rất nhiều chữ sau này được dùng theo cách dùng của người Tàu. Chẳng hạn như người Tàu hay nói ngược với chúng ta. Thay vì nói 'bảo đảm', họ nói 'đảm bảo'. Chúng ta nói 'khai triển', họ thì 'triển khai'. Vân vân.

Thật ra, những chữ như 'bảo đảm', 'khai triển', 'đơn giản', v.v. đều xuất phát từ chữ Hán. Nhưng các vị tiền bối chúng ta nói ngược với họ, có lẽ một phần là theo lẽ tự nhiên, và quan trọng hơn là không bị Tàu hoá.

Tiếng Việt ngày nay rất ư là hỗn tạp và phức tạp. Hỗn tạp là thứ lai căng (như ‘tuổi teen’), và phức tạp là làm cho tối nghĩa (ví dụ như ‘một cá thể trâu’). Mới đây còn có 'topping' nữa chứ! Loại tiếng Việt này làm đau đầu những người thuộc thế hệ tôi, và làm nhói tim những ai còn quan tâm đến sự trong sáng của tiếng Việt.

Hôm qua, cô tiếp viên sau khi tính toán tiền ăn xong rồi nói: "Dạ, phần của mình là 56 ngàn ạ"

Tôi muốn ghẹo cô ấy, nên giả bộ hỏi "'mình' là ai vậy con?" Cô ta bẽn lẽn nói "Dạ, con quen miệng ạ". Tôi lại chọc: người miền Nam không nói "ạ".

Rồi còn những cách dùng sai nghĩa nữa, mà tiêu biểu là 'liên hệ' và 'liên lạc'. Chẳng hiểu từ đâu mà ngày nay ở trong nước ai cũng dùng chữ 'liên hệ' theo ý nghĩa contact của tiếng Anh. "Anh cần thêm bất cứ điều gì, cứ liên hệ qua số điện thoại ...". Đáng lý ra phải là 'liên lạc'.

'Liên hệ' theo tôi hiểu là quan hệ huyết thống, máu mủ ruột thịt trong gia đình, tiếng Anh là 'relate'. Còn 'Liên lạc' có nghĩa là tiếp xúc giữa các cá nhân, tiếng Anh là 'contact'. Rõ ràng như vậy, mà chẳng hiểu sao đi đâu cũng thấy 'liên hệ'. Tôi nghi là cũng do Tàu hoá mà ra.

Lại nói đến chữ 'khả năng' cũng bị đổi nghĩa. 'Khả năng' có nghĩa là năng lực để làm một việc gì (tiếng anh là capacity). Vậy mà ngày nay người ta dùng chữ 'khả năng' theo cái nghĩa 'có thể' (probable): 'Chiều nay trời có khả năng mưa'. Trời ơi! Sao không nói "Chiều nay trời có thể mưa"? Lại một cách Tàu hoá?

Khó ưa nhứt là chữ ‘Việt Kiều’. Tôi nghĩ giới báo chí không chịu tìm hiểu nghĩa nên dùng chữ không đúng. ‘Kiều’ có nghĩa là người ngoài đến sanh sống nơi mình cư trú. Do đó, chúng ta mới có Hoa Kiều, Pháp Kiều. Tôi là người Việt về thăm quê thì mắc mớ gì mà gọi tôi là ‘Việt Kiều’?! Đáng lý ra nên gọi là ‘Kiều Bào’.

Chói tai nhứt là nghe cách đánh vần ngày nay. Lúc nào cũng Bờ Cờ Sờ ... nghe thiệt khó vô. Đó là cách phát âm đánh vần thời Bình dân Học vụ (thời 1930-1940) để giúp cho người mù chữ làm quen với chữ cái trong tiếng Việt, chớ đâu phải cách đánh vần chánh thức. Đâu có ai dùng nó để chỉ A Bê Xê (ABC) đâu. Các nhà ngôn ngữ học cũng đã nói cách đánh vần Bờ Cờ Sờ là sai. Vậy mà ngày nay trên đài truyền hình, đài phát thanh oang oang Bờ Cờ Sờ!

Có lần tôi thấy sốc khi nghe một đồng nghiệp Pháp nói với tôi rằng tiếng Pháp ở Paris ngày nay là loại hỗn tạp, còn tiếng Pháp ở Québec (Canada) mới là ‘chuẩn’. Chẳng biết nhận xét đó đúng hay sai, nhưng tôi có cảm giác nó nó hợp với tiếng Việt ngày nay: tiếng Việt ở hải ngoại mới chuẩn hơn tiếng Việt ở trong nước.

Nguyễn Tuấn

Xuân Chào - Thơ: Kim Oanh - Phổ Nhạc,Hòa Âm,Saxophone & Video: Cao Ngọc Bích - Tiếng Hát: Thu Hường

Thơ: Kim Oanh 

 Phổ Nhạc,Hòa Âm,Saxophone & Video: Cao Ngọc Bích 

 Tiếng Hát: Thu Hường

Xuân Chào

Gửi đến nhân gian một nụ cười 

Ươm tình hoa điểm cánh xinh tươi 

Như trái tim yêu người chăm sóc 

Mong ước ngày ngày vạn niềm vui! 

Hy vọng xuân xanh thắm nụ cười 

Hương mùa lan tỏa đến nơi nơi 

Nhận được trao đi tình thắm thiết 

Chia sẻ cùng nhau hết ngậm ngùi!

 Xuân chào chân ái tiếng lòng tôi!

 Kim Oanh

Melbourne đầu Xuân 1.10.2024

Kim Lăng Ngũ Đề 金陵五題- Thạch Đầu Thành

  

Lưu Vũ Tích 劉禹錫 (772-842) tự Mộng Đắc 夢得, người Bành Thành (nay là huyện Đông Sơn, tỉnh Giang Tô) đỗ tiến sĩ năm Trinh Nguyên thứ 9 (793), làm giám sát ngự sử đời Đức Tông. Thời Thuận Tông cùng tham dự vào những chủ trương chính trị tiến bộ cùng Vương Thúc Vân, Liễu Tông Nguyên, sau Vương Thúc Vân bị bọn cường quyền gièm pha, ông cũng bị đổi thành Lãng Châu thứ sử. Ông làm từ hay dùng tục ngữ địa phương, Bạch Cư Dị từng gọi ông là thi hào. Tác phẩm có Lưu Vũ Tích tập.

Nguyên tác               Dịch âm

金陵五題－石頭城 Kim Lăng Ngũ Đề - Thạch Đầu Thành

山圍故國周遭在 Sơn vi cố quốc chu tao tại.

潮打空城寂寞回 Triều đả không thành tịch mịch hồi

淮水東邊舊時月 Hoài thủy đông biên cựu thời nguyệt

夜深還過女牆來 Dạ thâm hoàn quá nữ tường lai.

Dịch nghĩa

Năm Bài Về Kim Lăng -  Thành Thạch Đầu*

Núi bao bọc thành cũ, vây kín chung quanh

Ngọn thủy triều đập vào thành trống rồi rút lui lặng lẽ

Vầng trăng xưa, ở phía đông sông Hoài (sông Tần Hoài)

Ðêm khuya chiếu ánh sáng vượt qua bức tường thấp.

*Thành Thạch Đầu ở phía nam núi Thạch Đầu, thuộc tỉnh Giang Tô.

Dịch thơ

Năm Bài Về Kim Lăng - Thành Thạch Đầu

Non bao quách cũ vây quanh kín,

Triều đập thành không lặng lẽ lui.

Đông có trăng sông Hoài thời cũ

Đêm khuya chiếu vượt tường thấp thôi.

Lời bàn

Bài thơ có một ý chê bai mờ nhạt rất khó bàn (lời bàn dễ thành mơ hồ, gượng ép). Thành Thạch Đầu gần giống như một thành ma.

Câu 1:

Thành bị núi bao quanh kín mít.

Câu 2:

Sóng đập vào chân thành rồi lặng lẽ lui ra không gây tiếng vang, giống như sóng ma. Sóng biển thường vọng đi xa lắm; ở xa vài dặm còn nghe thấy. Dường như tác giả ngồi ngắm thành rất xa từ trên cao và ngược gió nên không nghe thấy tiếng sóng vỗ, chỉ nhìn thấy ngọn sóng xô vào chân thành rồi lui ra thôi. Cũng dường như ông muốn nói điều gì đây (tỷ dụ như điều gì đã xảy ra trong 20 năm ông bị biếm).

Câu 3 & 4:

Ánh trăng từ phía đông sông Tần Hoài (vẫn là ánh trăng của thời cũ) vượt tường thấp vào trong thành như thuở xa xưa (Trăng vừa mới ngoi lên, chiếu nghiêng, phải vượt cái tường thành thấp mới chiếu được vào trong thành. Cái tường vẫn thấp như xưa, không có dấu vết của việc tu sửa, tăng thêm nét hoang sơ của thành Thạch Đầu).

Con Cò

***

Kim Lăng  Năm Bài - Thành Thạch Đầu

Núi vây nước cũ vòng quanh khắp

Sóng dập thành không lặng lẽ lui

Hoài thủy bờ đông, trăng thuở trước

Đêm khuya tường nhỏ vẫn về soi!

Lộc Bắc

***

Thạch Đầu Thành

Núi quanh chốn cũ tư bề

Sóng xô lặng lẽ vỗ về thành hoang

Sông Hoài xưa ánh trăng vàng

Đêm thanh thấp thoáng tường loang chiếu vào

Kim Oanh

***

Thạch Đầu Thành 

Sơn quanh… thành quách tiêu điều

Thuỷ triều sóng dập xanh rêu từng mành

Sông Tần đông lộ trăng thanh

Nguyệt xưa rạng chiếu trường thành đêm khuya

Kiều Mộng Hà

Sept.28.2024

***

Thành Thạch Đầu.

Non vây nước cũ kín vòng quanh,

Lặng lẽ triều lên xuống phế thành.

Đông ngạn sông Hoài trăng thủa trước,

Vượt qua tường đổ chiếu thâu canh.

Mỹ Ngọc

Sept. 28/2024

***

Thạch Đầu Thành

Thành xưa quách cũ núi bao quanh

Sóng lớn đập vào lặng rút nhanh

Trăng sáng sông Hoài như nguyệt cũ

Chiếu tường lồi lõm quái ma thành

Thanh Vân

***

Kim Lăng Ngũ Đề - Lưu Vũ Tích 金陵五題-劉禹錫

Nguyên tác:        Phiên âm:

石頭城                 Thạch Đầu Thành

山圍故國周遭在 Sơn vi cố quốc chu tao tại

潮打空城寂寞回 Triều đả không thành tịch mịch hồi

淮水東邊舊時月 Hoài thủy đông biên cựu thời nguyệt

夜深還過女牆來 Dạ thâm hoàn quá nữ tường lai

Mộc bản trong sách:

Lưu Tân Khách Văn Tập - Đường - Lưu Vũ Tích 劉賓客文集-唐-劉禹錫

Đường Nhân Vạn Thủ Tuyệt Cú Tuyển - Tống - Hồng Toại 唐人萬首絕 句選-宋-洪遂

Đường Âm - Nguyên - Dương Sĩ Hoằng 唐音-元-楊士弘

Năm Bảo Lịch thứ hai (826), Lưu Vũ Tích rời chức thứ sử Hòa Châu (nay là huyện Hòa, tỉnh An Huy) trên đường về Lạc Dương, đi qua Kim Lăng (nay là thành phố Nam Kinh, tỉnh Giang Tô), viết tập thơ vịnh hoài di tích này, tên là Kim Lăng Ngũ Đề 金陵五題, trong đó có 5 bài thơ: Thạch Đầu Thành, Ô Y Hạng, Đài Thành, Sinh Công Giảng Đường, và Giang Lệnh Trạch.

Ghi chú:

Thạch Đầu Thành: tên thành cổ ở phía nam núi Thạch Đầu, tỉnh Giang Tô. Còn được gọi là Thành Thạch Thủ. Địa điểm ngày nay nằm ở Thanh Lương Sơn, thành phố Nam Kinh, tỉnh Giang Tô. Ban đầu là thành Kim Lăng của nước Sở thời Chiến Quốc, sau được Tôn Quyền xây dựng lại và, vào năm Kiến An 17 (năm 229) của nhà Hán thời Tam Quốc, đổi tên thành Kiến Nghiệp, với ý nghĩa "kiến công lập nghiệp". Tựa lưng vào núi, mặt tiếp giáp với cửa sông Tần Hoài ở phía nam, thành là đầu mối giao thông và trấn quân sự quan trọng ở Kiến Khang trong thời Lục Triều. Đến thời nhà Đường, thành đã bị bỏ hoang.

Cố quốc: thủ đô cũ của nước Sở và 6 triều đại sau đó

Không: hoang vắng

Tịch mịch: im lặng

Hoài thủy: sông Hoài, sông Tần Hoài

Nữ tường: bức tường nhỏ có hình dạng lồi lõm trên tường thành

Dịch nghĩa:

Thạch Đầu Thành Thành Thạch Đầu

Sơn vi cố quốc chu tao tại     Núi bao bọc thành đô cũ, vẫn còn vây kín vòng quanh,

Triều đả không thành tịch mịch hồi Nước lớn vẫn đập vào thành trống rồi lặng lẽ rút lui

Hoài thủy đông biên cựu thời nguyệt Phía đông sông Hoài, cũng vầng trăng xưa đó,

Dạ thâm hoàn quá nữ tường lai Leo (chiếu) qua những bức tường lồi lõm trên thành vào đêm khuya.

Dịch thơ:

Thành Thạch Đầu

Thành xưa có núi bọc bao quanh,

Nước lớn vỗ thành lặng rút nhanh.

Trăng cũ đông Hoài vờn sóng nước,

Đêm khuya chiếu sáng đỉnh tường thành.

The Stone City by Liu Yuxi

Translation by Andrew W.F. Wong (Huang Hongfa)

Surrounded by hills, this old capital, its environs still in place,

Flood-tides still storm the empty city, and ebb, and quiet befalls.

East of the waters of Qinhuai River, that same old ancient moon,

Deep in the night, still climbs across the jagged battlement walls.

Phí Minh Tâm

***

Góp Ý:

石頭城=Thạch Đầu thành

Thạch đầu thành nguyên thủy là tên của một thị trấn của nước Sở trên đồi Thanh Lương (清凉山, cao chừng 100 mét) thời Chiến Quốc. Tôn Quyền thời Tam Quốc lập một yếu điểm quân sự ở đó để bảo vệ sông Trường Giang; đây cũng là nơi Chu Du tập luyện thủy quân. Thạch Đầu thành được khuếch tán trong thời nhà Tùy nhưng rồi sử liệu về địa điểm này dần biến mất từ thời Tống và người đời sau không còn biết rõ thành ở đâu cho tới gần cuối thể kỷ XX khi địa điểm được khảo cổ khai quật và xác nhận ở Nam Kinh (Kim Lăng/金陵 ngày xưa); vì thế Nam Kinh ngày nay tự xưng là Thạch Đầu Thành. Hình dưới là một phần của di tích có tên là Quỷ Diện Tường (鬼面牆)

Hoài Thủy (淮水) và Kim Lăng (金陵) Kim Lăng là tên cổ của Nam Kinh và còn có tên Kiến Khang (建康) trong đời Tấn; Hoài Thủy thời xưa là một con sông lớn chảy độc lập giữa hai sông Hoàng Hà và Trường Giang. Bây giờ, vì thiên tai liên miên, Hoài Thủy hết còn là một con sông độc lập mà chỉ là một nhánh sông của Trường Giang gần Dương Châu (扬州). Hoài Thủy ở trên 50 km hướng Bắc của Kim Lăng và không dính dáng gì đến Thạch Đầu thành, thế thì họ Lưu nhắc đến biên giới lịch sử của Hoa Lục trong bài thơ này làm gì? Hoài Thủy và dãy núi Tần Lĩnh được xem trong lịch sử như biên giới thiên nhiên giữa hai vùng Bắc và Nam đất Hoa Lục và thường được thấy trong các tác phẩm hoài cổ để nhắc đến các nước Sở, Ngô, Việt đã bị người Hán tiêu diệt.

Có biết nguồn gốc của điển tích Thạch Đầu thành mới có thể hiểu thi nhân họ Lưu muốn nói đến chuyện vật đổi sao dời và lẽ vô thường của cuộc đời trong bài thơ này, cũng tựa như trong bài Ô Y hạng.

Huỳnh Kim Giám

Vì Anh Là Lính

 

(Đề thơ tặng chị Tường Thúy)

Tập vở đầy tay tuổi học trò
Thơ Văn hương gửi mộng thơm tho
Vì ai ấp ủ đêm nhung nhớ
Anh biệt kinh kỳ có hiểu cho
Là yêu chặt dạ chung gian khó
Lính của lòng em thuở học trò.

Kim Oanh
Melb. 3.10.2024

Chút Nắng Hoàng Hôn - Nhạc &Tiếng Hát: Diệu Hương

Nhạc &Tiếng Hát: Diệu Hương

Một Chút… Vương

 

Một gặp gỡ một chút thương
Mơ màu lụa nắng trải đường người qua
Một chút gió lùa hương xa
Đến phương trời nhớ thật thà cho nhau

Một chút vui dịu nỗi đau
Nối lại hẹn ước tình đầu bên em
Một chút gọi tiếng yêu quen
Ru mộng tròn giấc êm đềm sầu rơi

Một chút tình chợt tả tơi
Vỡ ra từng mảnh khóc đời lệ rưng
Một chút vương ... lòng lại nhưng...
Chỉ còn chút cuối xin ngừng thời gian!

Kim Oanh

01.10.24

Là Lần ....

 

Một lần mở cửa đón xuân
Là lần thầm trộm bâng khuâng bóng hình
Một lần tim khẽ trở mình
Là lần mắt chạm ánh nhìn luyến thương

Một lần mơ mộng vấn vương
Là lần chung bóng cùng đường sánh đôi
Một lần người đã ngỏ lời
Là lần chấp nhận trọn đời khắc tâm

Một lần cuộc sống thăng trầm
Là lần chia biệt âm thầm cách xa
Một lần rời bỏ quê nhà
Là lần ngụp lặn can qua xứ người

Một lần xuân thái lai tươi
Là lần tim sống lại thời ngày xưa
Một lần nắng nhat màu mưa
Là lần hồi ức vẫn chưa phai nhòa

Một lần gửi trọn nhận, cho

Là lần san sẻ chẳng do dự gì

Một lần tim đã trao đi

Là lần kiên định cố ghi vào lòng

Một lần níu ánh trăng trong

Là lần hai bóng song song vượt đèo

Một lần đời bước ngoằn ngoèo
Là lần đứng lại nhìn theo lưng người

Một lần ai sánh đẹp đôi
Là lần sầu đắng mặn môi lỡ làng
Một lần buông bỏ trái ngang
Là lần chấp nhận dở dang mộng đầu

Một lần chôn chặt tình sâu

Là lần con tạo cơ cầu riêng mang

Một lần nuốt tiếng thở than

Là lần hạnh phúc tâm an nhé người!

 

Kim Oanh

21.9.24