Vọng Hải Triều 望海潮 - Tần Quan

  

望海潮 - 秦觀 Vọng Hải Triều - Tần Quan

洛陽懷古。Lạc Dương Hoài Cổ

梅英疏淡， Mai anh sơ đạm,
冰澌溶泄， Băng tư dung tiết,
東風暗換年華。 Đông phong ám hoán niên hoa.
金谷俊遊， Kim cốc tuấn du,
銅駝巷陌， Đồng đà hạng mạch,
新晴細履平沙。 Tân tình tế lý bình sa.
長記誤隨車。 Trường ký ngộ tùy xa.
正絮翻蝶舞， Chính nhứ phiên điệp vũ,
芳思交加。 Phương tứ giao gia.
柳下桃蹊， Liễu hạ đào hề,
亂分春色到人家。 Loạn phân xuân sắc đáo nhân gia.

西園夜飲鳴笳。 Tây viên dạ ẩm minh già.
有華燈礙月， Hữu hoa đăng ngại nguyệt,
飛蓋妨花。 Phi cái phương hoa.
蘭苑未空， Lan uyển vị không,
行人漸老， Hành nhân tiệm lão,
重來是事堪嗟。 Trùng lai thị sự kham ta.
煙暝酒旗斜。 Yên minh tửu kỳ tà.
但倚樓極目， Đản ỷ lâu cực mục,
時見棲鴉。 Thời kiến thê nha.
無奈歸心， Vô nại quy tâm,
暗隨流水到天涯。 Ám tùy lưu thủy đáo thiên nhai.

Chú Thích

1- Vọng hải triều 望海潮: tên từ bài, nguyên do Liễu Vĩnh 柳永 sáng tác. Từ điệu này gồm 107 chữ, 2 đoạn, đoạn trước có 11 câu và 5 bình vận, đoạn sau có 11 câu và 6 bình vận. Cách luật:

B B B T cú
B B B T cú
B B T T B B vận
B T T B cú
B B T T cú
B B T T B B vận
B T T B B vận
T T B T T cú
B T B B vận
T T B B cú
T B B T T B B vận

B B T T B B vận
T B B T T cú
B T B B vận
B T T B cú
B B T T cú
B B T T B B vận
B T T B B vận
T T B T T cú
B T B B vận
B T B B cú
T B B T T B B vận

B: bình thanh, T: trắc thanh, cú: hết câu, vận: vần.

2- Mai anh 梅英: mai hoa.
3- Sơ đạm 疏淡: thưa nhạt.
4- Băng tư dung tiết 冰澌溶泄: băng khối tan ra thành nước chẩy.
5- Đông phong 東風: gió xuân.
6- Niên hoa 年華: có nhiều nghĩa như tuổi tác, năm tháng, thời gian, cảnh sắc mùa xuân. Trong bài này chữ niên hoa chỉ thời tiết đẹp trong mùa xuân.
7- Kim cốc 金谷: hay còn gọi là Kim Cốc Nhuận 金谷潤, địa danh, ở phía tây bắc thị trấn Lạc Dương, tỉnh Hà Nam, TH, chỗ ở của Thạch Sùng 石崇 ngày xưa.
8- Tuấn du俊游: bạn thân cùng đi du ngoạn.
9- Đồng đà 銅駝: 2 con lạc đà bằng đồng được đúc từ thời nhà Hán để ở con đường phía nam Lạc Dương Cung 洛陽宫 trong thành Lạc Dương. Về sau con đường này được gọi là “Đồng đà nhai 銅駝街”.
10- Hạng mạch巷陌: đường xá.
11- Tân tình 新晴: mới tạnh.
12- Tế lý 細履: đi chậm, đi tản bộ.
13- Ngộ tùy xa 誤隨車: vô tình đi theo sau xe (của thiếu nữ).
14- Nhứ phiên điệp vũ 絮翻蝶舞: bướm bay lượn quanh nhánh liễu lắc lư trong gió.
15- Phương tứ 芳思: tâm tình.
16- Đào hề: 桃蹊: con đường có trồng nhiều cây đào.
17- Tây viên 西園: Tức là khu vườn rừng của gia đình họ Đổng 董 ở thành Lạc Dương rất nổi tiếng trong thời Tống triều. Trong bài này chữ Tây viên phiếm chỉ phong cảnh đẹp của 1 khu vườn rừng.
18- Gia (già) 笳 còn gọi là Hồ gia 胡笳 hay hồ già, là một loại nhạc khí như cái kèn của dân tộc thiểu số ở vùng tây bắc nước TH. Minh gia 鳴笳: thổi kèn, đại chỉ tấu nhạc.
19- Hoa đăng ngại nguyệt 華燈礙月: ánh đèn sáng át cả ánh trăng.
20- Phi cái 飛蓋: xe chạy thật nhanh. Chữ cái nguyên chỉ cái nóc xe, ở đây dùng để đại chỉ cái xe.
21- Lan uyển 蘭苑: vườn hoa, khu công viên trồng hoa, thảo mộc.
22- Hành nhân 行人: người đi làm việc, chỉ tác giả và bạn bè.
23- Trùng lai 重來: đến một lần nữa.
24- Thị sự 是事 = sự sự 事事: mọi việc.
25- Yên minh 烟暝: sương khói lúc chiều tối.
26- Tửu kỳ 酒旗: lá cờ của tửa quán.
27- Cực mục 極目: cố sức nhìn thật xa.
28- Thê 棲: chim đậu trên cây. Chim làm tổ trên cây để sinh nở đẻ trứng.
29- Nha 鴉: chim quạ. Thê nha 棲鴉: có nhiều nghĩa, trong bài này chỉ có nghĩa đơn giản là chim đậu trên cây.
30- Vô nại 無奈 = vô khả nại hà 無可奈何: không làm gì hơn được, vô kế khả thi, tỏ ý luyến tiếc.

Dịch Nghĩa

Lạc Dương Hoài Cổ

Hoa mai thưa nhạt,
Nước đóng băng (trong mùa đông) tan chẩy,
Gió xuân âm thầm thay đổi thời tiết đẹp ra.
(Nghĩ đến năm xưa) Cùng bạn thân đi chơi ở khu Kim Cốc (trong thành Lạc Dương).
Các ngõ ngách trên đường Đồng đà nhai,
Mưa vừa tạnh, đi dạo trên bãi cát bằng phẳng.
Còn nhớ đã vô tình đi theo xe (của nười nào đó).
Đương lúc nhánh liễu tung bay và bướm bay lượn,
Khiến những tình cảm thêm phát sinh giao tập.
Những con đường nhiều cây liễu và cây đào (đang đẹp),
(Đem) xuân sắc đến với mọi nhà.

Đêm yến ẩm và ca hát hòa nhạc ở Tây viên. (Nhớ lại khi xưa)
Có đèn hoa sáng át cả ánh trăng,
Xe chạy nhanh làm hại hoa cỏ hoặc làm trở ngại người xem hoa.
(Ngày nay) Khu vườn vẫn như cũ,
Người hành nhân đã dần dần già nua,
Trở lại đây lần này không khỏi cảm thán.
Cái cờ của tửu quán nghiêng ngả trong làn khói sương chiều hôm.
Đứng dựa trên lầu đưa mắt nhìn xa,
Thỉnh thoảng thấy chim quạ trên cành. (Không thấy cảnh xưa)
Chỉ còn tâm tư muốn về quê không nhẫn nại,
Âm thầm theo dòng nước trôi đi đến góc biển chân trời.

Phỏng Dịch

1 Vọng Hải Triều - Nhớ Cảnh Xưa

Hoa mai thưa nhạt,
Hàn băng tan chẩy,
Gió xuân biến đổi niên hoa.
Kim Cốc ngoạn du,
Đồng Đà ngõ ngách,
Mưa tàn tản bộ bình sa.
Còn nhớ lỡ theo xa.
Chính liễu bay bướm lượn,
Tình cảm tăng gia.
Liễu ngõ đào đường,
Loạn chia xuân sắc đến muôn nhà.

Vườn tây nhậu rượu vui ca.
Có đèn hoa lóa nguyệt,
Xe chạy tàn hoa.
Vườn cảnh vẫn còn,
Già dần chúng bạn,
Về đây cảm thán chan hòa.
Cờ nghiêng quán sương sa.
Đứng tựa lầu viễn vọng,
Đàn quạ mờ nhòa.
Dằn vặt ý quê,
Ám tùy lưu thủy đến phương xa.

2 Nhớ Cảnh Xưa

Hoa mai thưa nhạt, giá băng tan,
Ngọn gió đông về xuân sắp sang.
Bạn hữu ngao du cùng ngõ ngách,
Đồng đà Kim cốc bước lang thang.

Cơn mưa vừa tạnh bãi bình sa,
Chậm bước theo xe người khách xa.
Nhánh liễu tung bay đàn bướm lượn,
Tâm tình phiêu đãng mãi trong ta.

Đường mòn đào hạnh bên hàng liễu,
Xuân sắc về đây với mọi nhà.
Dạ ẩm tây viên đàn rộn rã,
Ánh trăng mờ nhạt loạn đèn hoa.

Ngựa xe nhộn nhịp, vườn lan xưa,
Cảnh cũ, người già đời nắng mưa.
Trở lại chốn đây bao cảm thán,
Cờ nghiêng tửu quán khói sương mờ,

Lầu cao ngước mắt chốn xa xôi,
Qua lại cành cây bóng quạ bay.
Ước nguyện về quê không nhẫn nại,
Ngầm theo nước chẩy đến chân trời.

HHD 

05-2021
***
Nhớ Lạc Dương Xưa

1-

Hoa mai thưa nhạt
Giá băng tan chảy
Gió đông ngầm đổi đẹp ra
Kim Cốc bạn rong
Đồng Đà ngõ ngách
Tạnh mưa dạo bãi cát ngà
Còn nhớ khi theo xe
Lúc liễu bay bướm lượn
Tình cảm giao hòa
Đường nhiều liễu đào
Xuân sắc loạn chia đến mọi nhà

Tiệc tối vườn Tây hát ca
Đèn hoa át trăng sáng
Xe chạy nát hoa
Như cũ vườn xinh
Bạn bè dần lão
Trở lại, khôn khỏi xót sa
Nghiêng cờ rượu, chiều tà
Dựa lầu trông mút mắt
Thoảng thấy quạ xa
Nỗi nhà không ngơi
Thầm trôi theo nước tận chân trời!

2-

Hoa mai nhạt, băng tan trôi nổi
Gió đông thầm thay đổi tiết trời
Đồng Đà, Kim Cốc rong chơi
Tạnh mưa dạo bãi cát ngoài phẳng phiu

Đi theo xe, liễu xiêu bướm lượn
Tình giao hòa, cờ phướn gió đông
Liễu xinh, đào đẹp bên đường
Sắc xuân chia loạn vấn vương mọi nhà

Tiệc vườn Tây hát ca
Trăng sáng nhượng đèn hoa
Xe lướt hoa tơi tả
Như cũ, vườn sau nhà

Bạn bè già, xót sa gặp lại
Cờ rượu nghiêng nắng quái chiều tà
Dựa lầu bóng quạ thoảng qua
Nỗi về, theo nước bôn ba cuối trời!

Lộc Bắc
Nov23

***

Lạc Dương Nhớ Về…

Hoa mai điểm sắc nhạt thưa
Khối băng thành nước chợt vừa chảy tan
Gió xuân đổi tiết mùa sang
Âm thầm ẩn nét đẹp man mác đời
Năm xưa cùng bạn dạo chơi
Đồng đà ngõ ngách mưa thời tạnh rơi
Vô tình phía trước một người
Khoảnh khắc bướm lượn lã lơi liễu vờn
Hữu tình chạm mối tơ vương
Nhà Nhà cảnh vật khắp đường rộ xuân

Vườn tây yến tiệc tưng bừng
Đèn hoa chói lóa mờ chừng nguyệt sa
Xe nhộn nhịp, vườn trổ hoa
Cảnh xưa quay lại đời già nắng mưa
Khói sương tửu quán song thưa
Lầu cao dõi mắt xa xưa chốn nào
Lượn lờ đàn quạ bay cao
Ứơc mong về lại quê sao toại lòng
Ngầm theo nước chảy xuôi dòng
Chân trời cuối nẽo còn mong được gì.

Kim Oanh
01.2024