Thu Oán 秋怨 - La Nghiệp 羅鄴

  

秋怨  Thu Oán

夢 斷 南 窗 啼 曉 鳥   Mộng đoạn nam song đề hiểu điểu

新 霜 昨 夜 下 庭 梧  Tân sương tạc dạ hạ đình ngô

不 知 帘 外 如 珪 月   Bất tri liêm ngoại như khuê nguyệt

還 照 邊 城 到 曉 無   Hoàn chiếu biên thành đáo hiểu vô

羅鄴                            La Nghiệp

Dịch nghĩa

Tảng sáng, mộng vừa dứt đã nghe tiếng chim hót từ cửa sổ phía nam

Mới qua đêm, màn sương mới đã phủ xuống cây ngô đồng trong sân

Chẳng biết vầng trăng tròn như ngọc khuê bên ngoài tấm rèm kia

Có quay lại chiếu nơi bờ thành biên ải đến sáng sớm không ?

Dịch Thơ

1/

Chim gọi sớm mai giấc mộng tàn

Ngô đồng sân trước kín sương lan

Biết vầng trăng ngọc bên rèm cửa

Có chiếu thành biên chổ của chàng?

2/

Mơ tàn chim sớm hót trông

Sau đêm sương phủ ngô đồng trong sân

Ngoài rèm trăng ngọc sáng ngần

Có soi biên ải thêm lần nữa không? 

Quên Đi

***

Oán Thu

1/

Tỉnh giấc nam song chim hót sớm

Đêm qua sương mới phủ ngô đồng

Chẳng hay trăng ngọc ngoài rèm cửa

Còn chiếu biên thành đến sáng không?

2/

Chim hót sớm cửa nam tỉnh ngủ

Sương đêm qua rơi phủ ngô đồng

Chẳng hay trăng ngọc ngoài song

Sáng còn soi chiếu hay không biên thành?

Lộc Bắc

Nov25

***

Thu Oán

1/
Chim hót ban mai vừa tỉnh mộng
Trước sân sương đẫm ướt ngô đồng
Chẳng hay trăng chiếu ngoài song cửa
Soi cả biên thành tận sáng không?

2/
Chim kêu tỉnh mộng sớm mai
Ngô đồng sương phủ hiên ngoài trước sân
Rèm kia trăng chiếu tỏ dần
Biên thành biết có sáng gần hôm sau?

Kim Phượng

***

Thu Oán

Chim hót sớm mai tỉnh giấc nồng
Sương đêm sân trước phủ ngô đồng
Chẳng hay trăng ngọc bên rèm cửa
Soi chiếu biên thành đến sáng không?

Kim Oanh

***

Anh Chiêu Đức có gởi riêng cho Quên Đi một bản Thu Oán. Tuy nhiên bản của anh Chiêu Đức có chút khác biệt ở câu đầu, đó là chữ Ô (烏) thay vì chữ Điểu (鳥).Chúng ta kẻ hậu sinh không thể kết luận chữ nào đúng hay sai, vì đã trải hàng ngàn năm. Quên Đi cũng đăng lên để cùng tham khảo.

Quên Đi

***

Góc Đường Thi:

Oán Thu của La Nghiệp

LA NGHIỆP 羅鄴 (825-900?) người đất Dư Hàng (thuộc tỉnh Chiết Giang ngày nay). Ông là thi nhân ở cuối đời Đường, có tiếng là THI HỔ 詩虎 (Con Cọp trong thơ), xuất thân trong một gia đình Viêm Thiết Lại 鹽鐵吏 (quan trông coi về muối), cùng với La Ẩn, La Cầu 羅隱、羅虬 trong họ tộc, được người đời xưng tụng là "Giang Đông Tam La 江東三羅". Ông lúc trẻ số phần lận đận, thi mãi mà không đậu được Tiến sĩ. Những năm từ Hàm thông đến Càn phù ông nổi tiếng về thơ thất ngôn luật thi và tứ tuyệt. Cuối đời sống lưu lạc ngoài vùng biên tái, làm Mạc phủ lại cho Thiền Vu Đô hộ Phủ, được nhà thơ Vi Trang là Lại Bộ Thị Lang lúc bấy giờ tấu trình lên nhà vua và được vua ban hàm Tiến Sĩ Cập Đệ. Còn để lại một "La Nghiệp Thi Tập 羅鄴詩集" nổi tiếng với các câu như :

年年点檢人間事， Niên niên điểm kiểm nhân gian sự,

唯有春風不世情。 Duy hữu xuân phong bất thế tình.

Có nghĩa:

Năm năm kiểm điểm chuyện đời,

Chỉ gió xuân chẳng khiến người bâng khuâng!

Thật cảm khái ! Mỗi năm kiểm điểm lại chuyện của người đời, thì chỉ có gió xuân là vô tư nhất, thoải mái nhất, mang ấm áp dễ chịu đến với tất cả mọi người không phân biệt sang hèn qúy tiện gì cả ! Nhân còn trong mùa thu, mời đọc thêm một bài thất ngôn tứ tuyệt THU OÁN 秋怨 cũng rất nổi tiếng của ông sau đây:

夢斷南窗啼曉烏， Mộng đọan nam song đề hiểu ô,

新霜昨夜下庭梧。 Tân sương tạc dạ há đình ngô.

不知簾外如珪月， Bất tri liêm ngoại như khuê nguyệt,

還照邊城到曉無。 Hoàn chiếu biên thành đáo hiểu vô ?!

* Chú thích:

- ĐOẠN 斷: là Đứt, Dứt, Gãy; nên Mộng Đoạn 夢斷 là Mơ nửa chừng bị dứt ngang, là Giật mình tỉnh mộng.

- HIỂU 曉: là Buổi sáng sớm; Hiểu Phong 曉風 là Gió sớm; Hiểu Ô 曉烏 là Tiếng quạ kêu buổi sáng khi sương xuống.

- ĐÌNH NGÔ 庭梧 : là Cây ngô đồng trồng trong sân nhà.

- KHUÊ 珪: là một loại ngọc, đá qúy; Ta thường gọi là Cẩm Thạch, có màu xanh có màu trắng. Khuê Nguyệt 珪月 chỉ Vầng trăng sáng như ngọc Khuê màu trắng.

- ĐÁO HIỂU 到曉 là Tới Sáng. HOÀN...ĐÁO HIỂU VÔ 還...到曉無? Là câu Nghi vấn có nghĩa : "Còn... tới sáng không ?"

* Nghĩa bài thơ:

Nỗi Oán Hờn Trong Mùa Thu

Giật mình tỉnh mộng vì nghe tiếng quạ ban sáng đang kêu oang oác bên song cửa sổ phía nam; Nhìn ra thấy sương thu mới của đêm qua còn phủ đầy trên cây ngô đồng trong sân nhà. Không biết rằng ở ngoài bức rèm châu cái vầng trăng tròn vành vạnh như miếng ngọc Khuê kia, cũng soi rọi thâu đêm suốt sáng ở tận mãi xứ biên thành xa xôi đó hay chăng ?!

Trong cảnh nệm ấm chăn êm, chỉ giật mình tỉnh mộng khi nghe tiếng qụa kêu, rồi thấy sương thu mới đang rơi đây trên cây ngô đồng mà xúc cảnh sinh tình rồi ưu tư lo lắng cho người ở tận biên thành xa xôi, không biết cái vầng trăng tròn tỏa ánh sáng ấm áp kia cũng đem cái ánh sáng ấm áp đó mà soi rọi suốt đêm cho người lính thú đang trực canh gác giặc ở tiền đồn hiu hắt đó hay không ?! Khéo là lo lắng ngẩn ngơ, vầng trăng cũng như là gió xuân vậy đến với tất cả mọi người chớ chẳng vị riêng ai cả ! Nhưng đây cũng là tấm lòng của người cô phụ vọng phu, luôn luôn khắc khoải nhớ mong đến kẻ chinh phu ở ngoài biên ải xa xăm vạn dặm.

* Diễn Nôm:

Oán Thu

Tỉnh mộng quạ kêu ngóng cửa song,

Đêm qua sương mới ướt ngô đồng.

Ngoài rèm trăng tỏ như khuê ngọc,

Có chiếu biên thành suốt sáng không?!

Lục bát:

Qua kêu chợt tỉnh giấc nồng,

Ngoài sân sương phủ ngô đồng đêm qua.

bên rèm lặng ngắm bóng nga,

Suốt đêm có chiếu người xa biên thành?!

(Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm)

杜紹德

Đỗ chiêu Đức