Tư Biên 思邊 Lý Bạch

Khi đọc bài thơ Tư Biên của Lý Bạch, cảm thương cho vợ các binh sĩ vào thời chiến tranh trước đây, xúc động nên dịch bài thơ này:

思邊 Tư Biên

Lý Bạch

去 年 何 時 君 別 妾

Khứ niên hà thời quân biệt thiếp

南 園 綠 草 飛 蝴 蝶

Nam viên lục thảo phi hồ điệp

今 歲 何 時 妾 憶 君

Kim tuế hà thời thiếp ức quân

西 山 白 雪 暗 秦 雲

Tây sơn bạch tuyết ám Tần vân

玉 關 去 此 三 千 里

Ngọc quan khứ thử tam thiên lý

欲 寄 音 書 那 可 聞。

Dục ký âm thư na khả văn.

Dịch nghĩa:

Nhớ Biên Cương

Năm rồi ngay giờ này, chàng và thiếp rời xa nhau

Khi đó ở vườn nam, cỏ xanh biếc những cánh bướm vờn bay

Năm nay cũng vào lúc chia xa ấy thiếp nhớ tới chàng

Tuyết trắng phủ kín núi Tây. Trời Tần mây xàm xịt

Ngọc Quan nơi chàng đến đó cách xa ba ngàn dặm

Muốn nhắn nhủ mấy lời, không biết chàng có nghe thấy chăng

Dịch Thơ:

Nhớ Biên Cương

Giờ này năm trước chia tay

Vườn Nam cỏ biếc bướm bay thành đàn

Năm nay thiếp lại nhớ chàng

Mây Tần xám xịt tuyết tràn núi tây

Ba ngàn dặm cách đó đây

Đôi lời gửi gắm có hay hỡi chàng.

Quên Đi

***

Nhớ Biên Cương

Vừa tròn năm đã biệt ly
Vườn Nam bướm lượn xanh rì cỏ hoang
Năm này lại tưởng nhớ chàng
Mây Tần tuyết trắng ngút ngàn non Tây
Ba ngàn dặm cách xa đây
Thư lời nhắn nhủ có hay chăng là

Kim Phượng

***

Nhớ Biên Cương

Chàng và thiếp chia tay năm trước
Nơi vườn Nam cỏ mượt bướm bay
Chạnh lòng thương thiếp nhớ năm này
Mây Tần xám non tây trắng tuyết
​D​ặ​m ba ngàn cách biệt Ngọc Quan
​M​ong lờ​i thư ​thấ​u đến ta​i chàng?
​
Kim Oanh

***

Nơi Biên Ải

Chàng Thiếp xa ,giờ này năm trước
Nơi vườn Nam cỏ biếc bướm bay
Thương chàng lại nhớ năm này
Núi Tần tuyết trắng phủ đầy trời tây
Ba ngàn dậm đó đây cách biệt
Gởi đôi lời chàng biết hay chăng ?

Songquang
20250904
***
Nhớ Biên Cương

Nhớ chăng, chàng hỡi, lúc chia tay
Vườn cỏ xanh rờn, bướm lượn bay
Nay thiếp nhớ chàng khi tuyết phủ
Chập chùng trắng xóa đỉnh non tây
Ngọc Môn Quan cách ba ngàn dặm
Tin gởi cho chàng sao nhắn đây?

Phương Hà 
***
Nhớ Biên Cương

1-

Năm ngoái khi nao mình giã biệt?
Vườn nam bướm lượn cỏ xanh biếc
Năm nay đâu lúc thiếp nhớ chàng?
Núi tây tuyết trắng, xám mây Tần
Ngọc quan nơi đó xa ngàn dặm
Muốn gởi thư nhà nhận được chăng?

2-

Mùa năm trước, khi nao giã biệt?
Xuân bướm bay vườn biếc lang thang
Mùa nay, lúc thiếp nhớ chàng?
Núi tây tuyết trắng, che ngang mây Tần
Ngọc quan muôn dặm tử phần*
Tâm thư muốn gởi, khó khăn thôi đành!

Lộc Bắc
Sept25
*tử phần: ý nói quê hương

***
Tư Biên Là Nhớ Biên Cương

Bữa nay năm ngoái thiếp xa chàng
Cỏ biếc vườn Nam bướm lượn sang
Độ ấy bao năm mình có thấy
Trời Tây Tần lĩnh tuyết giăng ngang 

Ngọc Môn Quan cách ba ngàn dặm
Tin nhắn thơ từ vẫn bặt tăm…!

Mai Xuân Thanh

Silicone Valley September 05, 2025

***

Đây là bài thất ngôn cổ thi của Thi Tiên Lý Bạch, làm vào năm Thiên Bảo thứ 2 đời Đường Huyền Tông. Bài thơ gồm có 6 câu 42 chữ, tả lại lòng tưởng nhớ của một cô phụ đất Tần (Tràng An) nhớ về vùng biên tái xa xôi, nơi mà người chinh phu chinh chiến lâu ngày vẫn chưa trở lại. Nhớ thương trong nỗi niềm tuyệt vọng vì cũng tuyệt luôn cả đường giao thông và thư tín!

思邊                            Tư Biên

去 年 何 時 君 別 妾? Khứ niên hà thời quân biệt thiếp?
南 園 綠 草 飛 蝴 蝶. Nam viên lục thảo phi hồ điệp.
今 歲 何 時 妾 憶 君? Kim tuế hà thời thiếp ức quân?
西 山 白 雪 暗 秦 雲. Tây sơn bạch tuyết ám Tần vân.
玉 關 去 此 三 千 里, Ngọc quan khứ thử tam thiên lý,
欲 寄 音 書 那 可 聞  Dục ký âm thư nả khả văn.
李白                            Lý Bạch

* Chú thích:
- Hà Thời 何 時 là Nghi vấn tự, có nghĩa :Khi nào, Lúc nào ?...
- Nam Viên 南 園 là từ phiếm chỉ, chỉ chung về các khu vườn cỏ, vườn hoa...
- Lục Thảo Phi Hồ Điêp 綠 草 飛 蝴 蝶 là Bướm bay trên thảm cỏ xanh; ý chỉ "Mùa Xuân".
- Tây Sơn 西 山 là Núi Tây, chỉ vùng cao nguyên Thanh Tạng của nước Thổ Phồn ngày xưa, với quanh năm tuyết phủ.
- Tần Vân 秦 雲 là Mây ở đất Tần, Tần là đất của vùng Thiểm Tây, nơi có kinh đô Tràng An, mà cũng là nơi của người chinh phụ đang ở.
- Ngọc Quan 玉 關 là Ngọc Môn Quan, cửa ải thông về hướng Tây bắc nằm ở biên tái tỉnh Cam Túc, là cửa ải nối liền với vùng Tây vực.
- Câu cuối: Dục Ký Âm Thư 欲 寄 音 書 là Muốn gởi thư hay nhắn tin...Nả Khả Văn 那 可 聞 là Điều đó làm sao mà nghe thấy được!? (Là Không thể có được!).

* Nghĩa Bài Thơ:

Nhớ Về Vùng Bìên Tái

Năm trước, lúc nào thì chàng rời xa thiếp ? Đó là lúc bướm trong vườn đang bay lượn trên thảm cỏ xanh ! (là mùa xuân).
Năm nay, lúc nào thì thiếp đang nhớ chàng đây ? Chính là lúc mùa đông, khi tuyết trắng ở các dãy núi tây đang che mờ cả mây của đất Tần (là đất Tràng An mà thiếp đang ở đây).
Từ đây đến Ngọc Môn Quan phải mất ba ngàn dặm đường, nên muốn nhắn tin hay gởi thư đều không thể được gì cả ! (Vì có ai đi đến đó đâu mà gửi thư hay nhắn tin! Cho nên đành nhớ thương trong đau buồn tuyệt vọng mà thôi !).

* Diễn Nôm:

Tư Biên

Năm trước khi nào chàng biệt thiếp?
Vườn nam cỏ biếc bướm vờn bay.
Năm nay lúc nào thiếp nhớ chàng?
Núi Tây tuyết trắng mờ Tràng An.
Ngọc Môn Quan cách ba ngàn dặm,
Thư từ tin nhắn chẳng ai kham!

Lục bát:

Chia tay năm trước tiễn chàng,
Xuân tươi cỏ biếc bướm vàng lượn bay.
Năm nay đông đến nhớ ai...
Đất Tần mây phủ núi Tây lạnh lùng.
Ngọc Môn Quan cách nghìn trùng,
Tin thư vắng bặt não nùng lòng đây!

Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm