Hành Quân Cửu Nhật Tư Trường An Cố Viên 行軍九日思長安故園 - Sầm Tham

 

Sầm Tham (715-770) từ nhỏ cha mất sớm, nhà nghèo, Ông phải tự lo sinh kế cũng như trong học hành. Đậu Tiến Sĩ năm 29 tuổi. Trong cuộc đời làm quan, Ông đã nhiều lần xuất chinh ra tận biên ải. Thời gian ở biên ải lâu dài, vì thế mà thơ ông nghiêng nhiều về chủ đề Biên Tái, và được xem là Nhà thơ Biên Tái xuất sắc nhất.

Khi hành quân ra biên ải lần 2, Ông được phong làm Phán quan cho Tiết độ sứ An Tây là Phong Thường Thanh. Trong ngày tết Trùng Cửu (Trùng Dương) 9 tháng 9, trên đường ra biên ải lần 2, ông có làm 2 bài thơ, đó là bài "Cửu Nhật Sứ Quân Tịch Phụng Tiễn Vệ Trung Thừa Phó Trường Thuỷ" và bài thơ "Hành Quân Cửu Nhật Tư Trường An Cố Viên" đều được xếp vào dòng thơ Biên Tái. Trong khoảng thời gian ở biên ải lần này, Ông sáng tác rất nhiều thơ về biên tái.

Nhiều người cho rằng bài thơ "Hành Quân Cửu Nhật Tư Trường An Cố Viên" được Ông viết trong thời kỳ Loạn An Sử, nhưng điều này không hợp lý, bởi thời kỳ đó, nội bộ nhà Đường hổn loạn, ông không hề được điều ra biên giới hay giữ chức vụ nào. Mãi đến khi loạn An Lộc Sơn và Sử Tư Minh bị dẹp tan, Ông mới được Đỗ Phủ và Phòng Quân tiến cử giữ chức Hữu Bổ Khuyết.

Ngoài ý tiếc vì không được đón tết Trùng Cửu theo cổ truyền, bài thơ còn nói lên sự khát vọng muốn tiến thân của Ông, nhưng không có người trong triều nâng đỡ. Điều này thể hiện lúc gần cuối đời, Ông bị bãi quan và mất trong cảnh nghèo khó.

行軍九日思長安故園

Hành Quân Cửu Nhật Tư Trường An Cố Viên

強欲登高去 Cường dục đăng cao khứ

無人送酒來 Vô nhân tống tửu lai

遙憐故園菊 Dao liên cố viên cúc

應傍戰場開 Ưng bạng chiến trường khai.

岑參            Sầm Tham

***

Dịch Nghĩa: Tết Trùng Cửu, Lúc Chuyển Quân Nghĩ Đến Vườn Cũ Ở Trường An

Tuy rất muốn đi lên núi cao (tục từ thời Hán, ngày 9.9 mọi người đều lên núi cao uống rượu cúc để tránh tai họa)

Nhưng lại không có ai đến bày tiệc rượu tiễn đưa

Từ nơi xa thương nhớ vườn hoa cúc cũ

Đành thôi vì đang tiến đến nơi chiến tranh xảy ra.

Dịch Thơ:

1/

Vươn cao lòng rất muốn

Rượu tiễn chẳng ai mời

Nhớ cúc hoa vườn cũ

Nhưng binh lửa dậy trời.

2/

Trùng Dương thật muốn lên cao

Rượu đưa lại chẳng người nào tiễn ta

Nhớ vườn cúc cũ phương xa

Cũng đành gác lại tiến ra sa trường.

Quên Đi

***

Ngày Trùng Cửu Hành Quân Nhớ Vườn Cũ Ở Trường An

Rất muốn lên non cao

Chẳng người tặng rượu đào

Xót thương vườn cúc cũ

Tan tác trong binh đao?

Kim Oanh

***

Tết Trùng Cửu, Lúc Chuyển Quân

Nghĩ Đến Vườn Cũ Ở Trường An

Lòng muốn vượt non cao

Chẳng người rượu tiễn chào

Cúc vườn xưa vẫn nhớ

Chinh chiến biết làm sao

Kim Phượng