Tảo Thu Sơn Cư 早秋山居 - Ôn Đình Quân (Vãn Đường)

Ôn Đình Quân 溫庭筠 (812-870), vốn tên Kỳ 岐, tự Phi Khanh 飛卿, người Thái Nguyên thời Vãn Đường (nay thuộc tỉnh Sơn Tây), là cháu của tể tướng Ôn Ngạn Bác 溫彥博. Ông tinh thông âm nhạc, là một thi nhân tài tử mẫn tiệp, từ trẻ đã nổi danh thi từ nhưng thi không đỗ nên đi chu du đây đó. Từ của ông lời rất đẹp, phái Hoa gian liệt ông vào người đứng thứ nhất đời Đường. Tác phẩm của ông có Hán Nam chân cảo và Ác Lan tập, song đều tán lạc không còn đầy đủ.

Nguyên tác   Dịch âm

早秋山居      Tảo Thu Sơn Cư

山近覺寒早 Sơn cận giác hàn tảo,

草堂霜氣晴 Thảo đường sương khí tình.

樹凋窗有日 Thụ điêu song hữu nhật,

池滿水無聲 Trì mãn thuỷ vô thanh.

果落見猿過 Quả lạc kiến viên quá,

葉乾聞鹿行 Diệp can văn lộc hành.

素琴機慮靜 Tố cầm cơ lự tĩnh,

空伴夜泉清 Không* bạn dạ tuyền thanh.

Chú giải

晴 Tình: Tạnh

樹凋 Thụ điêu: cây tàn tạ, héo lá.

葉乾 diệp can: lá khô.

素 tố: tơ trắng.

機慮 cơ lự: Ưu tư.

空伴 không bạn: bạn hư không, hư ảo (suối mà làm bạn với người).

Dịch nghĩa

Tiết thu sớm ở nhà trên núi

Ở gần núi cảm thấy trời lạnh sớm,

Nhà cỏ thấy sương bay lúc trời tạnh.

Cây héo lá, cửa sổ có mặt trời,

Ao đầy, nước lặng lẽ.

Trái cây rụng thấy vượn đến,

Lá khô nghe rõ chân hươu đi.

Gảy đàn dây tơ, lòng lo nghĩ nhưng yên ổn,

Làm bạn hư không với tiếng suối ban đêm./.

Dịch thơ

Thu sớm ở nhà núi

Gần núi nghe lạnh sớm,

Nhà cỏ sương bay nhanh.

Lá úa song cửa nắng,

Ao đầy nước nín thinh.

Trái rụng mời vượn tới,

Lá khô nai phát thanh.*

Đường tơ gây tư lự,

Suối ảo đêm tỏ tình**.

** (Coi suối như bạn hư không (ảo), kêu (róc rách) tỏ tình ban đêm với người).

 Con Cò

***

Ghi chú:
-Tảo thu: đầu mùa thu
-Sơn cư: sống trong núi, nơi cư trú trên núi
- Thảo đường: nhà tranh của những ẩn sĩ ngày xưa, gọi thảo đường (phòng rộng lớn) cho thanh nhã
- Sương khí: hơi lạnh thấu xương
- Tình: tạnh, nắng ráo.
- Thụ điêu: cây héo tàn. Ở đây chỉ lá cây vàng rụng nên cành lá thưa thớt.
- Diệp can: lá khô
-Tố cầm: cây đàn mộc mạc không có trang trí hoa văn chạm trổ cho đẹp thêm.
- Cơ lự: cùng nghĩa với tư lự, nghĩ toan làm một việc gì
- Không bạn: không có bạn, bạn trong không gian ảo. Thanh thoát, yên tĩnh, nhẹ nhàn, dễ hiểu, không ẩn dụ, không điển tích, bài thơ Đường luật 5 chữ 8 câu đúng tiết tấu, niêm vận. Đối chiếu hoàn hão về
từ, thanh và ý:

Thụ điêu song hữu nhật đối với:
Trì mãn thủy vô thanh
Quả lạc kiến viên quá đối với:
Diệp can văn lộc hành

Dịch nghĩa:

Tảo Thu Sơn Cư Thu Sớm Trong Núi

Sơn cận giác hàn tảo Sống gần núi nên có cảm giác trời lạnh sớm,
Thảo đường sương khí tình Nhà tranh khô ráo khí lạnh thấu xương.
Thụ điêu song hữu nhật Cây héo lá, ngoài cửa sổ có ánh mặt trời,
Trì mãn thủy vô thanh Ao ngập đầy nước lặng lẻ, nhớ đến Ao thu lạnh lẽo nước trong veo trong Thu Điếu của Nguyển Khuyến.
Quả lạc kiến viên quá Trái cây chín rụng, thấp thoáng thấy bóng vượn,
Diệp can văn lộc hành Lá khô nghe tiếng chân hươu đi rào rạc, nhắc
Con nai vàng ngơ ngác Đạp trên lá vàng khô
trong Tiếng Thu của Lưu Trọng Lư.
Tố cầm cơ lự tịnh Gãy đàn mộc mạc, lòng nghĩ đến sự thanh tịnh,
Không bạn dạ tuyền thanh Không có bạn, ban đêm chỉ có tiếng róc rách của suối.

Dịch thơ: 

Thu Trong Núi

Núi gần lạnh đến sớm
Nhà lá buốt hơi sương
Cây úa nắng ngoài cửa
Ao đầy nước tợ gương
Quả chín vượn thăm viếng
Lá vàng hươu vấn vương
Gãy đàn lòng tịch tịnh
Tiếng suối bạn đêm trường.

Early Autumn in the Mountain by Wen Tinh Yun

Close to the mountain, I feel the coolness early
The thatch house is dry of vapor
The trees wither and the sun is outside of the windows
The pond is full and the water cold and quiet
Ripe fruit drop and sometimes gibbons pay a quick visit
Roe-deers walk to and fro on dried yellow leaves
I play a unadorned lute to calm my mind (to relax)
Without friends, the creek whisper keeps me company at night.

Phí Minh Tâm

***

Nhà Núi Thu Sớm

Núi gần nên sớm lạnh,
Trời tạnh lều sương bay.
Song nắng hanh, cây héo
Ao yên tĩnh, nước đầy.

Trái rơi thấy bóng vượn,
Lá vụn nghe chân nai.
Đàn gẩy vơi phiền muộn,
Đêm về suối giải khuây.

Mỹ Ngọc.
Dec. 1/2021.
***
Tiết Thu Sớm Trên Núi

Mặt nước đầy ao chuôm im ắng
Muôn cây cành rủ nắng ngoài song
Phím tơ ngân tạnh cõi lòng
Đêm thanh hòa điệu bên dòng tiểu khê
Trái rơi rụng vượn về nhặt quả
Bước chân hươu khua lá úa vàng
Tan sương lều cỏ trời quang
Hắt hiu tiết lạnh sớm tràn non cao

Yên Nhiên
***

Sớm Thu Núi
1-
Gần non hơi lạnh sớm
Nhà cỏ sương mong manh
Cây úa, trời bên cửa
Ao đầy nước lặng thinh
Quả rơi đưa vượn đến
Lá rụng bước hươu quanh
Lo nghĩ, đàn yên ổn
Bên trời suối góp thanh

2-
Gần non khí lạnh biết nhanh
Nhà tre sương lạnh trong lành khói bay
Cây khô cửa sổ nắng lay
Ao sen lặng lẽ nước đầy biếc xanh
Quả rơi vượn đến chuyền cành
Lá vàng hươu dạo quẩn quanh núi đồi
Đàn lên, lo nghĩ thảy nguôi
Suối đêm to nhỏ góp lời họa theo

Lộc Bắc

***

Thu Trong Núi

Sống gần núi mới cảm trời lạnh sớm
Nhà tranh khô khí lạnh chớm hơi sương
Cây lá úa vàng ánh dương ngoài cửa
Ao thu đầy lặng lẽ sáng như gương

Thấp thoáng vượn vui mùa trái rụng
Lá úa nhầu xào xạc bước chân hươu
Khảy đàn, tiếng tơ lòng thôi tư lự
Đêm suối tự tình không có bạn ư?

Kim Oanh