Góc Đường Thi:
Trừ Dạ Hữu Hoài
崔涂 Thôi Đồ
崔涂 （854～?）字礼山，
今浙江富春江一带人。
唐僖宗光启四年（888）进士。
终生飘泊，漫游巴蜀、吴楚、河南，秦陇等地，故其诗多以飘泊生活为题材，情调苍凉。
《全唐诗》存其诗1卷。
THÔI ĐỒ (854-?), tự là Lễ Sơn, là người ở đất Phú Xuân Giang, thuộc tỉnh Chiết Giang ngày nay. Ông đậu Tiến Sĩ năm Quang Khải thứ 4, đời Đường Hi Tông. Cả đời phiêu bạc, lãng du các xứ Ba Thục, Ngô Sở, Hà Nam, Tần Lũng... nên thơ của ông phần nhiều lấy đề tài tả cảnh sống phiêu bạc giang hồ, tình tiết âm điệu thê lương. "Toàn Đường Thi" còn giữ được một tập thơ của ông. Sau đây là bài thơ Trừ Dạ Hữu Hoài của ông.
除夜有懷 Trừ Dạ Hữu Hoài
迢遞三巴路， Điều đệ tam Ba lộ,
羈危萬里身。 Ký nguy vạn lý thân.
亂山殘雪夜， Loạn sơn tàn nguyệt dạ,
孤燭異鄉人。 Cô chúc dị hương nhân.
漸與骨肉遠， Tiệm dữ cốt nhục viễn,
轉於僮僕親。 Chuyển ư đồng bộc thân.
那堪正飄泊， Na kham chánh phiêu bạc,
來日歲華新。 Lai nhật tuế hoa tân.
崔涂 Thôi Đồ
***
* CHÚ THÍCH:
1. Điều Đệ 迢遞: Xa xôi diệu dợi.
2. Tam Ba 三巴 : Chỉ xứ Ba Quận, Ba Đông, Ba Tây, nay thuộc đông bộ của tỉnh Tứ Xuyên.
3. Ký Nguy 羈危 : Chỉ Trong nguy nan mà thân lại ở xứ người.
4. Câu số 4: Có bản chép là : " Cô độc dị hương xuân " 孤獨異鄉春 . Có nghĩa : Mùa xuân đến mà chỉ có một thân một mình nơi đất khách tha hương.
5.CHÚC 燭: Là Đuốc, là đèn, là nến. Hoa Chúc 花燭 : là Đuốc Hoa. Cô Chúc 孤燭 : là Cây đuốc cô độc lẻ loi.
6. Đồng Bộc Thân 僮僕親: Đồng là Tiểu đồng, Thư đồng. Bộc là Nô bộc. Thân là Thân thiết . Đồng Bộc Thân có nghĩa: Cả thư đồng nô bộc cũng thấy thân thiết như người thân.
* DỊCH NGHĨA:
Hoài Cảm Đêm Giao Thừa
Diệu vợi trên đường đi gập ghềnh khúc khủy của xứ Tam Ba, Tấm thân ngoài ngàn dặm nầy đang tạm dung ở xứ người an nguy khó định. Đêm lạc lỏng trong cảnh tuyết tan giữa núi non chập chùng , người tha hương cô độc với ngọn đuốc lẻ loi, và ... càng đi thì lại càng xa những người thâm tình cốt nhục, nên tình cảm chuyển sang cho thư đồng nô bộc xem họ như những người thân. Không sao kham nỗi với nỗi phiêu bạc giang hồ, trong khi ngày mai nầy đã lại bước sang năm mới rồi !
* DIỄN NÔM:
Trừ Dạ Hữu Hoài
Diệu dợi Tam Ba đường núi,
Quê người muôn dặm xa xăm .
Đêm xuống loạn sơn tàn tuyết,
Đèn côi chiếc bóng một thân .
Cốt nhục ngày càng xa cách,
Thư đồng tựa kẻ thiết thân.
Không kham cuộc đời phiêu bạc,
Mai ngày lại phải đón xuân!
Lục bát:
Ba sơn diệu vợi đường dài,
Lẻ loi cô độc ai hoài một thân.
Tuyết tan non núi chập chùng,
Đuốc đơn người lẻ ngại ngùng bước chân.
Thân nhân cốt nhục xa dần,
Tình thân chuyển cả thư đồng bộc nô.
Tấm thân phiêu bạc giang hồ,
Mai ngày năm mới thân cô một mình!
(Đỗ Chiêu Đức diễn Nôm)
杜紹德
Đỗ Chiêu Đức
***
Các Bài Dịch Khác:
Đêm Trừ Tịch Nhớ
1/
Diệu vợi đường Tam Ba
Chốn nguy chẳng nệ hà
Núi ngàn đêm tuyết chảy
Xuân khách chỉ riêng ta
Ruột thịt giờ ngăn cách
Người hầu kề chẳng xa
Đành thôi thân lãng tử
Thêm một mùa xuân qua.
2/
Đường sang đất Thục mịt mờ
Dặm ngàn hiểm trở đang chờ đợi ta
Ngổn ngang tuyết đọng non xa
Chong đèn leo lét không nhà một thân
Ruột rà bè bạn chẳng gần
Chỉ còn trẻ bộc ân cần một bên
Sông hồ phiêu bạt lênh đênh
Ngày mai năm mới mình ên xứ người.
Quên Đi
***
Đêm Trừ Tịch Trên Đường Ba Sơn Hoài Cảm
Tam Ba xa lắc đường dài
Nguy nan cô lữ ai hoài một thân
Non cao tuyết phủ tan dần
Tạm dung xứ lạ bước chân u sầu
Ruột rà cốt nhục nay đâu
Chuyển tình tôi tớ như hầu người thân
Khó cam chịu cảnh gian truân
Ngày mai năm mới đón xuân trở về
Kim Oanh
***
Nỗi Niềm Đêm Giao Thừa
Trên đường xa diệu vợi
Lang bạt tấm thân côi
Cóng lạnh đêm sương tuyết
Hắt hiu đèn lẻ loi
Xa rời bao quyến thuộc
Kết bạn một thư đồng
Đời nổi trôi vô vọng
Càng buồn khi đến xuân.
Phương Hà
(29/12/2022)
***
Giao Thừa Cảm Hoài
Đường Ba Tam xa xôi diệu vợi
Bao hiểm nguy chờ đợi một thân.
Tuyết đêm đồi núi tan dần
Quê người dưới ánh đèn dầu mình ta
Thân bằng hữu rồi ra mất biệt
Chỉ tiểu đồng thân thiết nghĩa cao
Nổi trôi há chịu mãi sao?
Ngày mai năm mới xót xa Xuân về!
MaiLoc
12-28-22
***
Trừ Dạ Hữu Hoài
Hoang vu rừng núi Tam BaQuê xưa vạn dặm đường xa mịt mùTuyết rơi đất khách âm u Cô thân, cốt nhục điệu ru xa vời
Thư đồng gần gủi, cuộc đời
Cùng ta phiêu bạc khắp nơi cảm tình…
Đón xuân mai sớm bình minh…!
Mai Xuân Thanh
***
Hoài Cảm Đêm Giao Thừa
1/
Tam Ba đường diệu vợi
Khốn khó tạm dung thân
Đêm tuyết tan trên núi
Lấy ai hầu đỡ đần
Đã xa rời cốt nhục
Nô bộc hóa người thân
Cuộc sống rày phiêu bạc
Mai xuân thêm một lần
2/
Tam Ba trắc trở đường xa
Quê người khốn khó vượt qua dặm ngàn
Non cao đêm tuyết dần tan
Bơ vơ bóng chiếc đèn vàng đơn côi
Tình thâm cốt nhục xa rồi
Thư đồng nô bộc lần hồi hóa thân
Sức kia gắng chịu bao lần
Mai ngày sẽ đến xoay dần lại xuân
Kim Phượng
***Nhớ Đêm Giao Thừa Trên Đường Ba Sơn
1/
Tít tắp Tam Ba lộ
Hiểm nguy vạn dặm thân
Tuyết tàn đêm núi loạn
Xứ lạ độc phong trần
Ruột thịt dần xa mãi
Gia đồng hóa thiết thân
Khó kham đời vất vưởng
Mai sớm đón tân xuân!
2/
Tam Ba đường lộ mịt mờ
Hiểm nguy vạn dặm vật vờ lầm than
Đêm buông núi loạn tuyết tàn
Một mình trôi nổi ngoại nhân xứ người
Dần xa ruột thịt chân trời
Chuyển qua tôi tớ lần hồi thiết thân
Khó kham vất vưởng đường trần
Ngày mai mồng một tân xuân lại về!
Lộc Bắc
Jan22
***
Bài Cảm Tác:
Giao Thừa Cảm Tác
(mượn ý chính trong nguyên tác)
Đường về quê Mẹ quá xa xăm
Tờ lịch cuối cùng báo hết năm
Đất khách giao thừa,thân lặng lẽ
Xứ người trừ tịch,bóng âm thầm
Cuộc đời phiêu bạc như chùm gởi
Lẽ sống phong sương tựa kiếp tằm
Tết đến chỉ làm thêm tủi phận
Mai ngày lại đón một mùa Xuân
songquang
20221228
