Âu Dương Tu ( 歐陽修, sinh ngày 1 tháng 8, 1007 mất ngày 22 tháng 9, 1072), tự là Vĩnh Thúc, hiệu "Tuý Ông", là nhà thơ kiêm nhà sử học nổi tiếng thời Tống ở Trung Quốc).
Quê ông ở Lư Lăng (nay thuộc tỉnh Giang Tây). Năm Thiên Thánh thứ 7 (1030), ông đỗ đầu khoa thi tiến sĩ; từng giữ các chức quan Hàn lâm học sĩ, Xu mật viện phó sứ, Tham tri chính sự... Dưới thời vua Tống Thần Tông, làm Binh bộ Thượng thư, khi mất được đặt tên thụy là Văn Trung.
Âu Dương Tu là một nhà vân nổi tiếng, một nhà thơ lớn, một nhà sử học, chính trị gia và đồng thời là một nhà làm từ xuất sắc đời Tống. Ông là người khai sáng ra thể loại “thi thoại" (bình luận và ghi chép lại các cuộc bàn luận của các thi nhân,...), cuốn "Lục Nhất thi thoại" là cuốn thi thoại đầu tiên của Trung Quốc. Ông còn viết những bài rất nổi tiếng như Túy Ông đình ký. Mai Thánh Du thi tập, Thu Thánh Phú. Bằng đảng luận. Vì thế, Âu Dương Tu tự xưng mình là "Lục nhất cư sĩ" (cư sĩ với sáu cái "một": một vạn quyển sách, một ngàn thạch văn, một cây đàn, một bàn cờ, một bầu rượu và một thân già).
Nguyên tác Dịch âm
豐樂亭遊春其一 Phong Lạc Đình Du Xuân Kỳ 1
綠樹交加山鳥啼 Lục thụ giao gia sơn điểu đề,
晴風蕩漾落花飛 Tình phong đãng dạng lạc hoa phi.
鳥歌花舞太守醉 Điểu ca hoa vũ thái thú tuý,
明日酒醒春已歸 Minh nhật tửu tinh xuân dĩ quy.
Chú giải
Bài thơ này là một trong một chuỗi ba bài Lạc Phong đình du xuân 1, 2, 3.
加 gia: chất thêm, như vũ tuyết giao gia 雨雪交加 mưa tuyết cùng chất thêm lên.
蕩 đãng: lay động.
漾 dạng: nước sóng sánh.
* Gió tạnh: gió lúc trời tạnh mưa
** 太守 thái thú**: chữ đời Hán dùng chỉ quan đứng đầu một quận, đời Đường gọi là thứ sử, đời Tống gọi là tri châu. Ở đây tác giả mượn chữ đời Hán để gọi một chức quan của đời Tống (tri huyện).
Dịch nghĩa:
Phong Lạc Đình Du Xuân Kỳ 1
Cây xanh giao cành chim núi kêu, Trời tạnh, nước sóng sánh, gió lay làm hoa rụng bay. Chim ca, hoa múa, quan thái thú say rượu, Ngày mai, khi tỉnh rượu, xuân đã qua mất rồi.
Dịch thơ:
Phong Lạc Đình Du Xuân Kỳ 1
Cây biếc giao cành chim núi ca,
Nước nhăn gió tạnh* thổi bay hoa.
Chim ca hoa múa thái thú** khướt,
Sáng mai tỉnh rượu xuân đã qua.
Con Cò
***
Tiếc Xuân...
Cây xinh hòa lẫn chim ca
Trong lành gió hát lá hoa lay cành
Rơi rơi khắp chốn trời xanh
Quan say ngất ngưởng thâu canh rượu tàn
Sớm mai tỉnh giấc ngỡ ngàng
Ngày đi nuối tiếc xuân tàn vụt qua.
Kim Oanh
***
Đi chơi xuân ở đình Phong Lạc.
1/
Chim hót rừng cây lá thắm dày,
Trời trong sóng gợn gió hoa bay.
Chim ca hoa múa quan say sỉn,
Tỉnh rượu xuân tàn lúc sớm mai.
2/
Chim núi hót cây xanh tiếp nối,
Gió trong lành sóng nổi hoa bay.
Chim ca hoa múa quan say,
Sớm mai tỉnh rượu mới hay xuân tàn.
Mỹ Ngọc
Nov.23/2023.
***
Chơi Xuân Ở Đình Phong Lạc, Kỳ Nhất
Cây biếc giao nhau, chim núi ca,
Trời trong, gió nhẹ cuốn bay hoa,
Chim kêu, hoa múa, quan say khướt,
Mai sáng, rượu tàn, xuân đã qua.
Bát Sách.
(Ngày 24/11/2023)
***
Du Xưân Đình Phong Lạc, Kỳ 1
Cây biếc giao cành chim núi kêu
Gió lay hoa rụng cánh bay nhiều
Chim ca, hoa múa, quan say khướt
Tỉnh rượu sớm mai xuân đã tiêu!
Lộc Bắc
***
Tiếc Nuối Xuân Sang
Cây cành đan kết biếc xanh,
Núi rừng thiên điểu tiếng thanh vang lừng.
Xuân phong xao động ngoài bưng,
Muôn huê rơi rụng, khắp cùng xác bay.
Hoa lay, chim hót đắm say,
Rượu nồng, thái thú ngất ngây quên đời.
Chừng mai, hết xỉn tỉnh rồi,
Chúa Xuân khuất dạng - gót dời từ khuya...
Khánh-Hưng
***
Xuân Trôi
Chim vui ca hót cỏ xanh tươi
Gió thổi hoa bay lượn khắp trời
Xuân đẹp say tình quan thái thú
Hôm sau tỉnh rượu thấy Xuân trôi
Thanh Vân
***
Nguyên tác: Phiên âm:
豐樂亭遊春其一 Phong Lạc Đình Du Xuân Kỳ 1
歐陽修 Âu Dương Tu
綠樹交加山鳥啼 Lục thụ giao gia sơn điểu đề
晴風蕩漾落花飛 Tình phong đãng dạng lạc hoa phi
鳥歌花舞太守醉 Điểu ca hoa vũ thái thú túy
明日酒醒春已歸 Minh nhật tửu tinh xuân dĩ quy
Sách xưa nhất đời Tống, Tống Nghệ Phố Tập - Minh - Lý Cổn 宋藝圃集-明-李蓘 , đăng chỉ có 2 thủ. Sách đời Thanh, Ngự Tuyển Tống Kim Nguyên Minh Tứ Triêu Thi - Thanh - Thánh Tổ Huyền Diệp 御選宋金元明四朝詩-清-聖祖玄燁 đăng 3 thủ. Sách Tống Thi Sao - Thanh - Ngô Chi Chấn 宋詩鈔-清-吳之振 đăng đủ 3 thủ và cho nhiều dị bản.
Ghi chú:
Phong Lạc Đình: vị trí là dưới chân Phong Sơn (nay là Lang Nha Sơn狼牙山) Trừ Châu, An Huy, do Âu Dương Tu xây cất. Theo trang Bách Khoa Bách Độ Phong Lạc Đình_Baidu Bách Khoa, Đình Phong Lạc nằm bên cạnh suối Tử Vi dưới chân núi Phong Sơn thuộc khu du lịch Lang Nha Sơn, thành phố Trừ Châu, tỉnh An Huy, được xây dựng khi Bắc Tống Âu Dương Tu làm Thái thú Trừ Châu. Trang Phong Lạc Đình Ký (arteducation.com.tw) viết Phong Lạc Đình được Âu Dương Tu xây dựng ở phía bắc thành phố Trừ Châu, tỉnh An Huy sau khi ông bị giáng chức đến làm việc ở đây. Như thế Âu Dương Tu xác nhận chính ông xây Phong Lạc Đình.
Giao gia: thêm vào như nêm gia vị
Đãng dạng: nhấp nhô như trên mặt nước
Thái thú: chữ đời Hán dùng chỉ quan đứng đầu một quận, đời Đường gọi là thứ sử, đời Tống gọi là tri châu. Ở đây tác giả dùng thái thú để chỉ chính mình, không chính thức chỉ một chức quan đời Tống.
Dịch nghĩa:
Viếng Đình Phong Lạc Mùa Xuân Kỳ 1
Cây cối xanh tươi xen lẫn tiếng chim hót líu lo,
Gió xuân thổi những cánh hoa rơi bay khắp nơi dưới bầu trời trong xanh .
Chim hót, hoa bay, quan thái thú say rượu (khung cảnh mùa xuân tươi đẹp),
Mãi đến hôm sau khi tỉnh rượu mới nhận ra mùa xuân sắp hết.
Dịch thơ:
Viếng Đình Phong Lạc Mùa Xuân Kỳ 1
Cây cỏ xanh tươi chim hót vang,
Trời trong gió thổi lá lang thang
Chim ca hoa múa người say xỉn.
Tỉnh lại hôm sau xuân sắp tàn.
Spring Visit to Feng Le Pavilion by Ou Yang Xiu
Vegetation was lush green, intertwined with the chirping of mountain birds,
Under the clear blue sky, winds blew fallen petals in all directions.
Birds sang, flowers danced, and I, magistrate of Chuzhou, was drunk,
Not until waking up the next day, did I realize that spring was coming to an end.
Phí Minh Tâm
